مراکز داده برای آموزش و اجرای هوش مصنوعی ممکن است به‌زودی حاوی میلیون‌ها تراشه، با هزینه‌ای بالغ بر صدها میلیارد دلار و نیازمند انرژی معادل شبکه برق یک کلان‌شهر باشند؛ اگر روند فعلی ادامه یابد.
این نتیجه‌گیری بر اساس مطالعه‌ای جدید از پژوهشگران دانشگاه جرج‌تاون، اِپاک هوش مصنوعی (Epoch AI)، و مؤسسه رَند است که مسیر رشد مراکز داده هوش مصنوعی در سراسر جهان از سال ۲۰۱۹ تا امسال را بررسی کرده‌اند. نویسندگان این پژوهش با گردآوری و تحلیل داده‌های بیش از ۵۰۰ پروژه مرکز داده هوش مصنوعی دریافتند که اگرچه عملکرد محاسباتی این مراکز سالانه بیش از دو برابر می‌شود، نیازهای انرژی و هزینه‌های سرمایه‌ای نیز با همین سرعت در حال افزایش است.
یافته‌های این مطالعه چالش‌های ساخت زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی در دهه پیش‌رو را آشکار می‌کند.
اُپن‌ای‌آی (OpenAI)، که اخیراً اعلام کرده حدود ۱۰٪ از جمعیت جهان از پلتفرم چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) آن استفاده می‌کنند، در مشارکتی با سافت‌بانک (SoftBank) و دیگران در تلاش است تا ۵۰۰ میلیارد دلار برای ایجاد شبکه‌ای از مراکز داده هوش مصنوعی در ایالات متحده (و احتمالاً سایر مناطق) جمع‌آوری کند. دیگر غول‌های فناوری، از جمله مایکروسافت، گوگل، و اِی‌دبلیو‌اِس (AWS)، نیز متعهد شده‌اند تنها امسال صدها میلیون دلار برای گسترش مراکز داده خود هزینه کنند.
بر اساس مطالعه دانشگاه جرج‌تاون، اپاک، و رَند، هزینه‌های سخت‌افزاری مراکز داده هوش مصنوعی مانند «کولاسوس» (Colossus - xAI) که قیمتی حدود ۷ میلیارد دلار دارد، بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ سالانه ۱.۹ برابر افزایش یافته، در حالی که نیازهای انرژی سالانه ۲ برابر رشد داشته است. (کولاسوس حدود ۳۰۰ مگاوات انرژی مصرف می‌کند که معادل مصرف ۲۵۰٬۰۰۰ خانوار است.)
این مطالعه همچنین نشان داد که مراکز داده در پنج سال گذشته به‌طور چشمگیری از نظر انرژی کارآمدتر شده‌اند؛ به‌طوری‌که یک شاخص کلیدی ــ عملکرد محاسباتی به ازای هر وات ــ از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ سالانه ۱.۳۴ برابر بهبود یافته است. با این حال، این پیشرفت‌ها برای جبران نیازهای فزاینده انرژی کافی نخواهد بود. تا ژوئن ۲۰۳۰، پیشرفته‌ترین مرکز داده هوش مصنوعی ممکن است ۲ میلیون تراشه هوش مصنوعی داشته باشد، ۲۰۰ میلیارد دلار هزینه برداشته و به ۹ گیگاوات انرژی نیاز داشته باشد ــ معادل خروجی ۹ راکتور هسته‌ای.
این یافته که تقاضای انرژی مراکز داده هوش مصنوعی در حال تحت فشار قرار دادن شبکه برق است، چیز جدیدی نیست. بر اساس تحلیل اخیر بانک ولز فارگو، پیش‌بینی می‌شود مصرف انرژی مراکز داده تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۰٪ رشد کند. این امر ممکن است منابع انرژی تجدیدپذیر را که وابسته به شرایط متغیر آب‌وهوایی هستند، تا مرزهای ظرفیت‌شان پیش ببرد و باعث افزایش استفاده از منابع انرژی غیرقابل تجدید و مخرب محیط‌زیست مانند سوخت‌های فسیلی شود.
مراکز داده هوش مصنوعی همچنین تهدیدهای زیست‌محیطی دیگری مانند مصرف بالای آب ایجاد می‌کنند، فضای ارزشمند شهری را اشغال می‌کنند و پایه‌های مالیاتی ایالت‌ها را تضعیف می‌کنند. مطالعه‌ای توسط «گود جابز فرست» (Good Jobs First)، یک سازمان غیرانتفاعی در واشنگتن دی‌سی، تخمین می‌زند که حداقل ۱۰ ایالت سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار درآمد مالیاتی را به دلیل معافیت‌های بیش‌ازحد به مراکز داده از دست می‌دهند.
البته ممکن است این پیش‌بینی‌ها محقق نشوند یا بازه‌های زمانی آن‌ها دقیق نباشند. برخی ابرشرکت‌ها مانند اِی‌دبلیو‌اِس و مایکروسافت در هفته‌های اخیر از پروژه‌های مرکز داده خود کاسته‌اند. در یادداشتی به سرمایه‌گذاران در میانه آوریل ۲۰۲۵، تحلیل‌گران کاوان (Cowen) اعلام کردند که در اوایل ۲۰۲۵ «سردی» در بازار مراکز داده مشاهده شده که نشان‌دهنده نگرانی صنعت از توسعه ناپایدار است.
#هوش_مصنوعی #مراکز_داده #فناوری #OpenAI #ChatGPT #مصرف_انرژی #Colossus #AI #DataCenters #فناوری_پیشرفته #انرژی #سرمایه_گذاری #محیط_زیست
